Odstąpienie od umowy zawartej przez internet, vol.2

W celu wyczerpania, rozpoczętego w poprzednim wpisie, tematu odstąpienia od umowy zawartej przez internet za pomocą e-maila warto jeszcze pomówić o pobocznych kwestiach dotyczących złożenia oświadczenia o odstąpieniu, a dokładniej o  zagadnieniu terminowości złożenia przez konsumenta tego oświadczenia (a nóż, gdy jakiś internetowy konsument zechce się kiedyś powołać na moje dywagacje, będzie miał wyłożoną całą prawną argumentację).

Ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów wprost przewiduje, że dla zachowania, przewidzianego w ustawie , 10-dniowego terminu na odstąpienie od umowy wystarczy, że w powyższym terminie  oświadczenie o odstąpieniu od umowy zostanie przesłane przez konsumenta, a nie otrzymane przez przedsiębiorcę. Jest to spore udogodnienie i wyjątek od od ogólnej zasady prawa cywilnego, zgodnie z którą oświadczenie woli zostaje złożone w momencie zapoznania się z tym oświadczeniem przez adresata, a nie w momencie wysłania.

Istnieje jednak pewne ale. Prawnicy-naukowcy (zwani również w środowisku „doktryną”) zdają się mówić, że powyższe udogodnienie dotyczy jedynie oświadczeń złożonych w formie pisemnej (czyli nie dotyczy formy jaką jest e-mail).

gdyby konsument złożył oświadczenie w innej formie (niż forma pisemna) decyduje reguła stanowiąca, że sytuację tę należy ocenić uwzględniając konkretne okoliczności i normalny tok czynności, których przedsięwzięcie skutkuje zapoznanie się z treścią oświadczenia woli (Z.  Radwański, w: System Prawa Prywatnego Tom 2, Warszawa 2002, s. 303)

Teoretycznie więc, nawet jeżeli wyślemy e-mailowe oświadczenie o odstąpieniu w przewidzianym terminie 10 dni, przesiębiorca u którego zamówiliśmy „internetowo” towar będzie mógł twierdzić, że nie zapoznał się z tym oświadczeniem w wymaganym terminie 10 dni i tym samym musimy zachować towar, podczas gdy on może zachować nasze pieniądze.

Na szczęście z pomocą, o paradoksie (!) nadchodzi, nam, wspomniana już doktryna, która twierdzi, że przedsiębiorcy mają obowiązek  sprawdzać swoją elektroniczną skrzynkę codziennie, z wyjątkiem dni wolnych od pracy (przykładowo: J. Barta, R. Markiewicz, Internet a prawo, Kraków 1998, s. 55), a zatem gdy oświadczenie o odstąpieniu dotrze do przedsiębiorcy w dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 10 dni od momentu zawarcia umowy, nalezy uznać że nasze oświadczenie  zostało złożone zarówno skutecznie, jak i w terminie.

Powtarzam toteż motto poprzedniego wpisu:

Od umowy awartej przez internet można odstąpić za pomocą e-maila!

PS. Należy jednak pamiętać, że e-maila trzeba przesłać, zgodnie z art. 10 cytowanej ustawy, w ciągu 10 dni od  otrzymania przesyłki z zamówionym towarem lub, w wypadku zawarcia umowy o świadczenie usługi internetowej (np. umowy z niesławnym Pobieraczkiem), w ciągu 10 dni od dnia, w którym umowa została zawarta. Ponadto sugerowane jest żeby ów e-mail zdążył zawitać do skrzynki przedsiębiorcy w dzień roboczy nie późniejszy niż ostatni dzień ze wspomnianego już kilka razy 10-dniowego terminu.

Od umowy zawartej przez internet konsument może odstąpić za pomocą e-maila…

Większość robiących zakupy w internecie zetknęła się niewątpliwie z art. 7 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Pomimo skomplikowanej nazwy ustawy uprawnienie wynikające ze wspomnianego treść art. 7 jest stosunkowo trywialne:

Konsument, który zawarł umowę na odległość, może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni, ustalonym w sposób określony w art. 10 ust. 1. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem

Jeżeli ktoś o powyższym przepisie nie słyszał zabrzmi on zapewne rewelacyjnie. Na wszelki wypadek wyjaśnię: tak, konsument (czyli ty, ty i ty) kupujący przez sieć książkę, telewizor czy w zasadzie jakikolwiek inny towar, może od zawartej umowy odstąpić w ciągu 10 dni od momentu zawarcia takowej umowy; tak, odstąpienie takie jest możliwe w każdej sytuacji – książka nie musi mieć rozmazanego tuszu, a telewizor poprzekręcanych kabli – konsument nie potrzebuje podawać powodów dla których postanowił z umowy zrezygnować, tak, jeżeli rezygnacja nastąpi w terminie 10 dni konsument ma prawo do zwrotu pieniędzy (pod warunkiem, że prześle przedsiębiorcy, niestety na swój koszt, zamówiony towar). Jedynym znaczącym wyjątkiem od powyższego uprawnienia jest sprzedaż przez licytację (wyłączenie sprzedaży przez licytacje spod przepisów ustawy znajdziemy w art. 16 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów). Od zakupu  książki kupionej przez allegro odstąpić nie kupimy (chyba, że skorzystamy z opcji „kup teraz”).

Dlaczego polski ustawodawca (a w zasadzie europejski, bo ustawa jest implementacją dyrektywy) przewidział takie rewolucyjne uprawnienie? Najwyraźniej uznał on, że konsument kupujący przez internet jest na tyle podatny na rozmaite manipulacje, że powinien posiadać 10 dniowy termin do namysłu i prawo do zmiany swojej, podjętej pod wpływem nieracjonalnego impulsu, decyzji.

O prawie do odstąpienia od umowy zawartej na odległość (czyli przez internet) piszę jednak nie bez przyczyny. Chciałem bowiem zdementować plotkę, jakoby od umowy zawartej przez internet można było skutecznie odstąpić jedynie wysyłając przedsiębiorcy pisemne oświadczenie o odstąpieniu.

Uwaga: od umowy zawartej przez internet można  odstąpić również za pomocą e-maila wysłanego przedsiębiorcy!

Wykrzykuję ten apel, bo z perspektywy insidera, wiem , że niektórzy powiatowi (i miejscy) rzecznicy konsumentów twierdzą, że jest inaczej i mają tendencję do przekonywania konsumentów, że odstąpienie za pomocą e-maila to żadne skuteczne odstapienie.

Fakt, że art. 10 ustawy mówi o przesłaniu oświadczenia o odstąpieniu na piśmie na pozór tylko potwierdza przytoczoną w powyższym akapicie kłamliwą tezę. Przeważająca większość prawników wie bowiem, że  zgodnie z art. 73 § 1 Kodeksu cywilnego, w wypadkach, kiedy ustawa zastrzega formę pisemną, niedochowanie tej formy skutkuje nieważnością jedynie, gdy sankcja nieważności przewidziana jest w przepisie szczególnym. Jeżeli zaś przepis szczególny nie przewiduje sankcji nieważności za niedochowanie, zastrzeżonej w ustawie formy pisemnej, brak dochowania formy pismej skutkuje,  na postawie art. 74 Kodeksu cywilnego, jedynie tym, że „nie jest w sporze dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności.” Nie mniej jednak, powyższe , przewidziane w art. 74 KC,ograniczenie dowodowe, nie dotyczy m.in. sytuacji, kiedy przeprowadzenia dowodu ze świadków lub dowodu z przesłuchania stron żąda „konsument w sporze z przedsiębiorcą” (art. 74 § 2 KC). Stąd już prosty wniosek, że jakiekolwiek przepisy zastrzegające formę pisemną nie pod rygorem ad solemnitatem (rygor nieważności) w ustawach konsumenckich (a takim przepisem jest wspomniany art. 7 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów) można w zasadzie o kant d… rozbić.

Zatem, fakt, że art. 7 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów mówi o oświadczeniu wysłanym na piśmie nic jeszcze nie znaczy; dopuszczalna jest każda inna forma, w tym forma e-maila (która zresztą ma w Posce prawny status równy zwykłej formie ustnej). Co więcej na fakt wysłania e-maila z oświadczeniem o odstąpieniu konsument będzie mógł dowodzić przed sądem.

Powtarzam zatem jeszcze raz:

Od umowy zawartej przez internet konsument może odstąpić za pomocą e-maila, może odstąpić za pomocą e-maila, może odstąpić za pomocą e-maila…